Regulacje prawne
Systemy kontyngentów wprowadzone i ustanawiane rozporządzeniami UE, odgrywają istotną rolę w kontrolowaniu i ograniczeniu produkcji i sprzedaży HFC. Wprowadzanie restrykcji miało na celu ograniczenie emisji szkodliwych gazów cieplarnianych oraz regulację rynku F-gazów. Niestety, ze względu na luki prawne oraz niedostateczny nadzór w początkowych fazach wycofywania HFC, wprowadzone regulacje przyczyniły się do wzrostu przemytu. Brak skutecznego systemu licencjonowania i dostępu do danych w czasie rzeczywistym przez organy celne umożliwił otwarty import HFC bez stosownych przydziałów, co określano mianem „front door smuggling”. Niedoprecyzowanie przepisów, zwłaszcza dotyczących importu substancji do zastosowań specjalnych (poza systemem kontyngentów), dodatkowo napędzało ten nielegalny proceder. Nie bez znaczenia pozostaje też wzrost cen wywołany ograniczeniem podaży oraz szereg ograniczeń technicznych chociażby w zakresie zakazu dystrybucji gazów w pojemnikach jednorazowych czy wymóg licencjonowania każdego importu. Mimo że nowe regulacje mają na celu ograniczenie przemytu i poprawienie kontroli przepływu HFC w UE, to początkowa nieskuteczność i luki prawne przyczyniły się do wzrostu nielegalnego handlu. Dopiero pełne wdrożenie procedur, nadzór nad tranzytem, a także zaostrzenie kar za przemyt czynników chłodniczych może ograniczyć skalę przemytu.
Wysokie koszty
W wyniku regulacji i ograniczeń podażowych ceny legalnych F-gazów znacznie wzrosły, co sprawia, że przemyt staje się atrakcyjną opcją dla osób i firm, które chcą obniżyć koszty. Nowy system kontyngentów oraz ograniczenia stosowania wprowadzone rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/573 zwiększają presję na dostępność czynników chłodniczych, zwłaszcza o wysokim GWP i wymuszają intensyfikację działań w zakresie regeneracji i recyklingu istniejących substancji celem zminimalizowania potrzeby importu i handlu F-gazami, w tym również nielegalnymi. Zwiększenie ilości wtórnych czynników chłodniczych (z recyklingu i regeneracji) ogranicza zapotrzebowanie na substancje pierwotne, co z kolei zmniejsza presję na łańcuch dostaw i może ograniczyć skłonności dla przemytu. Jest to kluczowe także w kontekście stopniowego wycofywania HFC i wzrostu cen czynników chłodniczych. Biorąc pod uwagę przyszłe ograniczenia kontyngentu, zdolność branży do redukcji, regeneracji i innowacji w zakresie wykorzystania nowych czynników chłodniczych jest fundamentalna dla kształtowania rynku HVACR. Regeneracja, separacja i ponowne wykorzystanie odzyskanych i poddanych zagospodarowaniu F-gazów powinno być kluczowym celem branży, mającym na celu zapewnienie bezpiecznych dostaw czynników chłodniczych i ograniczenie ich wpływu na środowisko.
Trudności w kontroli
Mimo że istnieją przepisy kontrolujące import F-gazów, niektóre porty, granice i systemy celne nie mają wystarczającej liczby zasobów i narzędzi, aby skutecznie śledzić każdy przypadek nielegalnego transportu. Fałszowanie dokumentów importowych lub ukrywanie prawdziwego charakteru przewożonych substancji to popularne metody stosowane przez przemytników. Zachęta do przemytu HFC wynikała z szeregu luk i niedostatecznych regulacji, które istniały w przepisach unijnych od początku ich wprowadzenia. Jednym z kluczowych czynników była słaba kontrola nad tranzytem HFC, co pozwalało na nielegalny obrót tymi substancjami bez odpowiednich licencji czy nadzoru celnego. Tranzyt nie wymagał pełnej rejestracji na portalu F-gazów, co ułatwiało omijanie oficjalnych procedur. Ponadto, brak specjalistycznych szkoleń i odpowiedniego sprzętu dla służb celnych powodował, że kontrole były niedostateczne, co sprzyjało nielegalnemu importowi (źródło).